فصلنامه تعلیم و تربیت
سال بیست و یکم شماره 4 (پیاپی 84، زمستان 1384)

در این پژوهش، نحوه استقرار شوراهای دانش آموزی در مدارس راهنمایی شهر اصفهان چگونگی تحقق ساز و کارهای لازم برای ایفای نقش شوراها در مدارس مذکور، ارزیابی شده است. روش پژوهش توصیفی بوده و در خلال آن از سه شیوه؛ تحلیل محتوا، زمینه یابی پرسشنامه ای و مشاهده استفاده شده است. نمونه پژوهش شامل کلیه سوابق؛ اسناد و صورت جلسات شوراهای دانش آموزی 30 مدرسه راهنمایی مورد بررسی، 30 نفر نماینده مدیر در شوراها و 300 نفر از دانش آموزان مدارس راهنمایی مذکور بوده است. روش نمونه گیری طبقه ای متناسب با حجم و تصادفی ساده بوده است، به علاوه کلیه اسناد، مدارک و صورت جلسات شوراهای دانش آموزی مدارس نیز، تحلیل محتوایی شده اند. چهار ابزار پژوهش شامل؛ فرم تحلیل محتوای سوابق، اسناد و صورت جلسات شورای دانش آموزی مدرسه، پرسشنامه نماینده مدیر در شورا، پرسشنامه دانش آموزان و فرم چک لیست مشاهده بوده است. داده های حاصل، به دو شیوه توصیفی و استنباطی تحلیل آماری شده اند. عمده ترین یافته های پژوهش شامل زمینه های ذیل بوده است:1- در بیشتر مدارس؛ شورای دانش آموزی تشکیل شده باشد. 2- میانگین کل همکاری مدیریت مدارس راهنمایی با شوراهای دانش آموزی در حد زیاد و معنی دار (بالاتر از متوسط) بوده است، همچنین در میزان همکاری مدارس با شوراهای دانش آموزی بر حسب متغیرهای؛ جنس دانش آموزان (برتری دختران) و ناحیه (برتری دختران) و ناحیه (برتری ناحیه سه) تفاوت معنادار وجود داشته است. 3- میانگین کل چهار کارکرد برنامه ریزی، جذب و سازماندهی، هدایت و مدیریت اجرایی و ارزیابی شوراهای دانش آموزی مدارس در حد زیاد و معنادار (بالاتر از متوسط) بوده است؛ به علاوه، در میزان کارکردهای برنامه ریزی و جذب و سازماندهی بر حسب متغیرهای ناحیه (برتری ناحیه سه) و پایه تحصیلی دانش آموزان (برتری پایه اول) و در دو کارکرد هدایت و مدیریت اجرایی و ارزیابی شوراهای دانش آموزی بر حسب متغیرهای جنس (برتری دختران) و ناحیه مدارس (برتری ناحیه سه) تفاوت معنادار وجود داشته است.

پژوهش حاضر، رابطه باورهای انگیزشی با راهبردهای یادگیری، جنسیت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان پایه سوم راهنمایی، شامل 126 دختر و 135 پسر از شهرستانهای شمال استان آذربایجان غربی با روش نمونه گیری خوشه ایچند مرحله ای به طور تصادفی انتخاب شدند. به منظور سنجش باورهای انگیزشی مانند اضطراب امتحان، کارآمدی شخصی، اهداف پیشرفت (جهت گیری هدفی تسلطی، عملکردی و بیرونی) و نیز راهبردهای یادگیری شناختی و فراشناختی مورد استفاده دانش آموزان مانند مرور ذهنی، بسط و گسترش معنایی، سازماندهی، برنامه ریزی و کنترل و نظارت از پرسشنامه های خود گزارش استفاده شد. به طور دقیق تر، ابزارهای گردآوری داده ها شامل پرسشنامه اضطراب امتحان (ابوالقاسمی و همکاران، 1375)، پرسشنامه جهت گیری هدفی (قدم پور، 1377)، پرسشنامه اضطراب امتحان (ابوالقاسمی و همکاران، 1375)، پرسشنامه جهت گیری هدفی (قدم پور، 1377)، پرسشنامه کارآمدی شخصی (پنتریچ و دی گروت، 1990 و دیگران)، پرسشنامه راهبردهای یادگیری (کرمی، 1381) بودند. همچنین در این پژوهش میانگین کل نمرات دانش آموزی شاخص پیشرفت و عملکرد تحصیلی در نظر گرفته شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش های آماری همبستگی، رگرسیون چندگانه و تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVE) تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که راهبرد فراشناختی کنترل و نظارت، بهترین عامل پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی است. متغیرهای کارآمدی شخصی، اهداف بیرونی، جنسیت و اضطراب امتحان به ترتیب در مراتب بعدی قرار دارند. اهداف بیرونی و اضطراب امتحان رابطه منفی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشتند و این متغیرها در حکم عوامل بازدارنده عمل می کردند. مقدار مجوز R تعدیل شده در این مدل 0.43 بود بدین معنا که در حدود 43 درصد واریانس در متغیر عملکرد تحصیلی با این مدل قابل پیش بینی است. در این پژوهش جهت گیری هدفی تسلطی تاثیر مستقیمی بر پیشرفت تحصیلی نداشت، اما این متغیر ارتباطی مثبت و معنادار با همه متغیرهای راهبردهای شناختی و فراشناختی داشت. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) و آزمون های تعقیبی آن تفاوت های معناداری را در اکثر متغیرهای باورهای انگیزشی و راهبردهای شناختی و فراشناختی مورد استفاده دانش آموزان به نفع دختران نشان داد. در کل، نتایج این پژوهش با یافته های بیشتر پژوهش های مربوط پیشین هماهنگ و همخوان بودند و آن ها را تایید می کنند.

این مقاله در پی بررسی میزان تحقق اهداف شناختی درس علوم چهارم ابتدایی با دو روش تدریس سنتی و کاوشگری است. پژوهش بر اساس این دیدگاه انجام شده است که روش کاوشگری می تواند مشکلات شناختی ناشی از روش تدریس سنتی را حل کند و فراگیران را به مهارت های حل مساله و تفکر وادارد. بر این اساس، پژوهش حاضر به بررسی و مقایسه میزان تحقق اهداف شناختی با روش های سنتی و کاوشگری پرداخته است تا میزان تاثیر روش کاوشگری را به طور دقیق مشخص کند. برای این کار، بازدهی شناختی روش سنتی در سی کلاس چهارم مناطق مختلف اصفهان بر نمونه ای 256 نفری از دانش آموزان مورد بررسی قرار گرفت و روش کاوشگری نیز به روش شبه آزمایشی در دو کلاس چهارم (دختر و پسر) اجرا گردید. ابزار پژوهش، آزمون پیشرفت تحصیلی با ضریب پایایی %82 و روایی قابل قبول کارشناسان بود. به دلیل عادی نبودن توزیع داده ها از آزمون های یومان ویتنی و خی در جهت تجزیه و تحلیل استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که تحقیق اهداف شناختی با روش سنتی 1.5 نمره کمتر از حد قابل قبول بود، در حالی که میزان تحقق اهداف شناختی با روش کاوشگری در حد قابل قبول بود.

در این مقاله کوشیده ایم وضعیت کنونی نظام تربیت معلم در ایران را بررسی و ویژگی های آن را با دو کشور آلمان و ژاپن بررسی تطبیقی و تحلیل کنیم. این مقاله حاصل پژوهشی بوده است که نگارنده در خرداد ماه 83 به انجام رسانده و شامل سه بخش است. در بخش نخست با دیدی انتقادی اجمالی به سیر تحولات نظام تربیت معلم پرداخته ایم و پس از آن به تشریح سیاست ها، اقدامات و اتخاذ تدابیری اشاره داشته ایم که در شکل گیری مراکز تربیت معلم کشورمان طی سه دهه اخیر نقس داشته اند سپس به طرح عمده ترین مسایل و دشواری هایی پرداخته ایم که این نهاد تربیتی با آن رو به روست، مانند گزینش معلم، تربیت و آماده سازی معلمان و سرانجام نحوه استخدام و جذب معلم. در بخش دوم به وضعیت نظام تربیت معلم در دو کشور آلمان و ژاپن اشار داشته ایم، با این هدف که امکان مقایسه وجوه تفاوت و تشابه فرایند تربیت معلم را در کشورهای ایران، آلمان و ژاپن فراهم سازیم. سرانجام، در بخش نهایی، پس از تحلیل اصول حاکم بر فرایند تربیت معلم در دو کشور آلمان و ژاپن، به ارایه پیشنهادات کاربردی و موجه ترین راهبردهایی پرداخته شده است که می تواند در حل و فصل رضایت بخش مسایل امروز نظام تربیت معلم کشورمان موثر باشند.امیدواریم با بهره گیری از این مجموعه مباحث که از بطن یافته های یک پژوهش تطبیقی استخراج شده است، یک نظام تربیت معلم کارآمد که اساس و محور هرگونه اصلاحات آموزشی است بنیان نهند.
که در شکل گیری مراکز تربیت معلم کشورمان طی سه دهه اخیر نقس داشته اند سپس به طرح عمده ترین مسایل و دشواری هایی پرداخته ایم که این نهاد تربیتی با آن رو به روست، مانند گزینش معلم، تربیت و آماده سازی معلمان و سرانجام نحوه استخدام و جذب معلم. در بخش دوم به وضعیت نظام تربیت معلم در دو کشور آلمان و ژاپن اشار داشته ایم، با این هدف که امکان مقایسه وجوه تفاوت و تشابه فرایند تربیت معلم را در کشورهای ایران، آلمان و ژاپن فراهم سازیم. سرانجام، در بخش نهایی، پس از تحلیل اصول حاکم بر فرایند تربیت معلم در دو کشور آلمان و ژاپن، به ارایه پیشنهادات کاربردی و موجه ترین راهبردهایی پرداخته شده است که می تواند در حل و فصل رضایت بخش مسایل امروز نظام تربیت معلم کشورمان موثر باشند.امیدواریم با بهره گیری از این مجموعه مباحث که از بطن یافته های یک پژوهش تطبیقی استخراج شده است، یک نظام تربیت معلم کارآمد که اساس و محور هرگونه اصلاحات آموزشی است بنیان نهند.

تشخیص اختلالات ویژه یادگیری و انواع آن پیچیده و نیازمند تهیه و استاندارد کردن انواع آزمون های پیشرفت تحصیلی و تشخیصی میزان شده و ملاکی است. هدف کلی این پژوهش ساخت و هنجاریابی آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری است. آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری دارای پنج مقوله: املای با کلمه؛ املای با جمله خوانی؛ دستور زبان فارسی؛ فصاحت یا سلاست جمله و داستان نویسی است. جامعه آماری پژوهش را 4850 از دانش آموزان پایه چهارم و پنجم ابتدایی شهرستان های استان مرکزی در سال تحصیلی 1384-85 تشکیل می دهند. حجم نمونه پژوهش با استفاده از فرمول مورگان برای دو جنس در مجموع 1000 نفر می باشد. در این پژوهش از روش نمونه گیری چند مرحله ای منظم برای انتخاب مناطق و مدارس نمونه و از روش نمونه گیری تصادفی برای انتخاب دانش آموزان نمونه استفاده شد. مشخصات روان سنجی فرم های آزمون با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون و توافقی کندال؛ ضریب هماهنگی کرونباخ؛ و روش تحلیل عاملی بررسی شد. نتایج داوری ها در مورد محتوای فرم های الف و ب آزمون چند گزینه ای و محتوای پاسخ های سوالات انشایی نشان داد که آن ها از روایی محتوایی بسیار بالا برخوردارند. همچنین نتایج حاصل از اجرای روش تحلیل عاملی نشان داد که فرم های آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری از روایی سازه مناسبی برخوردار هستند. نتایج حاصل از محاسبه ضریب آلفای کرونباخ نیز نشان داد که ضرایب پایایی فرم الف پایه چهارم برابر با 0.86؛ فرم ب پایه چهارم برابر با 0.90؛ فرم الف پایه پنجم برابر با 0.91 و فرم ب پایه پنجم برابر با 0.91 است که نشان دهنده ثبات درونی فرم های آزمون هستند. پایایی قضاوت داوران در مورد پاسخ سوالات انشایی نیز به ترتیب برابر با 0.85 و 0.76 بود. نتایج آزمون t نیز نشان داد که تفاوت میانگین دانش آموزان دختر و پسر پایه های چهارم و پنجم ابتدایی در آزمون سنجش زبان بیان نوشتاری از لحاظ آماری معنادار نیست.